Ontmantelde Bazooka?

Op vrijdag 7 februari deed het Duitse grondwettelijke gerechtshof (Bundesverfassungsgericht – BVG) uitspraak over de rechtmatigheid van de aankoop van staatsleningen door de ECB van probleemlanden,  bekend als het Outright Monetary Transactions program (OMT) en onder de bijnaam Big Bazooka. Op 18 maart volgt uitspraak over het ESM en het fiscale pact. Een eerdere post in deze blog hierover is van 7 september 2012.

Het BVG stelt vast, dat er gewichtige gronden zijn om aan te nemen dat de OMT het mandaat van de Europese Centrale Bank voor het monetaire beleid te buiten gaat. Daardoor treedt zij in de bevoegdheid van de lidstaten en maakt inbreuk op het verbod op monetaire begrotingsfinanciering. Dit raakt dus niet alleen aan de Duitse grondwet, maar ook aan EU wetgeving.  Het gerechtshof vraagt daarom het Europese Hof van Justitie uitspraak te doen over het OMT.

De reacties zijn zeer verschillend.   In de Angelsaksische wereld  kijkt men Cromwelliaans naar de uitspraak van een gerechtshof van een verslagen land. Prima, dat Duitsland de knoet legt over Europa. Niet prima als daarbij grondwettelijke beschouwingen worden betrokken die zouden kunnen leiden tot een beperkte aansprakelijkheid. Er moet immers worden betaald. Althans, vooral overeenkomsten gesloten onder Brits en Amerikaans recht moeten worden geëerbiedigd en wel als eerste. Zulks schrijft de moderne Akte van Navigatie voor. Niet voor niets zijn de oom en de neef losgegaan in de zachte onderbuik van Europa. En het is natuurlijk de bedoeling dat Duitsland garant staat voor de nakoming van de verplichtingen.

In Duitsland zijn de reacties verdeeld. Sommigen zien het verzoek aan het Europese Hof van Justitie als tekenen van schuchterheid of angst. Of zelfs een volgende stap in de opmaat naar de Götterdämmerung.  Een ander gedeelte ziet het als een logische stap. Het is immers ook eerst en vooral een Europese aangelegenheid. En de vraag is dan tot welke weging het Hof komt. Natuurlijk is de verleiding groot te veronderstellen, dat een uitspraak van het Hof ten gunste van de probleemlanden zal komen. De meerderheid van de rechters komt namelijk daar vandaan.

Zo’n uitspraak is echter helemaal niet vaststaand. Het BVG zal namelijk alsnog tot een eigenstandige uitspraak komen. Op dit moment is de zaak nog niet vastomlijnd. Daarnaast zal het Hof niet aansturen op een conflict met het gerechtshof en vice versa. De reputatieschade voor beide zou te groot zijn.  Daarom zal het Hof de ECB uitvoerig om tekst en uitleg vragen. Tegen de tijd dat het tot een uitspraak komt, zal de Big Bazooka waarschijnlijk niet langer nodig zijn en zal de begrenzing ook in de ogen van het BVG passend zijn binnen het EU recht. Ceteris paribus.