Het zal toeval zijn dat de Nobelprijs voor de vrede werd uitgereikt aan de Europese Unie op de dag dat 200 jaar geleden de schamele resten van de Grande Armée het Russische grondgebied achter zich lieten. Terwijl in Vilnius achtergelaten zieke en gewonde soldaten bij duizenden werden afgeslacht door de kozakken, was Napoleon al halverwege Parijs. Op tijd om onder de kerstboom wederom een herstelplan te bedenken.
In Rusland verloor Napoleon zijn soldaten en zijn bondgenoten. Aan beide zijden waren meer dan een miljoen doden, burgers en militairen, te betreuren. Voor een groot idee ziet men niet op een paar slachtoffers.
De aanleiding voor de Russische veldtocht was van economische aard, want Rusland had het door Napoleon tegen Engeland gerichte continentale stelsel verlaten. Tussen Engeland en Frankrijk was het al twintig jaar oorlog, die vooral met handelsblokkades werd gevoerd. Kort daarvoor, in de jaren 1780, had Engeland succesvol een eind gemaakt aan de het Verbond van Gewapende Neutraliteit, dat een reactie was op de Engelse blokkade van de Europese handel met de opstandige koloniën in Noord-Amerika. Waren de Engelsen te land niet altijd succesvol, ter zee vestigden zij hun hegemonie.
De Vierde Engels-Nederlandse oorlog was een uitvloeisel van dit verbond. Voordien leidde een conflict met de Republiek tot problemen in de kapitaalstromen naar Engeland, die voornamelijk via de Republiek naar Engeland vloeiden en zo in hoge mate bijdroegen aan de industriële revolutie aldaar. Tijdens deze oorlog bleken de Engelsen echter nauwelijks nog afhankelijk van de geldmarkt in Amsterdam. De Nederlandse nederlaag luidde het begin in van het afscheid van het volk van de regentenkliek, die met de voorgenomen bouw van 80 oorlogsschepen al rentenierend en uitbuikend hamerde op het belang van een herlevende VOC-mentaliteit bij het plebs.
De Engelse suprematie ter zee bleek zelfversterkend. Het bespoedigde de industriële revolutie, die op haar beurt bijdroeg aan een superieure vloot en dito organisatie. De economische groei maakte hogere lasten als gevolg van de veelheid aan militaire conflicten niet zeer voelbaar op de Britse eilanden. In een tijd waarin staten niet bekend stonden om hun kredietwaardigheid, schitterde de ster van Engeland eenzaam. Zeker na de gestage ondergang van de Hollandse zon.
Hoewel het grotere en rijkere Frankrijk ook aan de vooravond van de industriële revolutie leek te staan en zij daarnaast een bijzonder potent exportproduct bezat, namelijk de revolutie, bleek Napoleon in het geheel niet in staat dit om te zetten in enige blijvende vorm. Napoleon voerde weliswaar bestuurlijke rationaliseringen door, maar deze werden vooral ingezet voor de mobilisatie en exploitatie natuurlijke en menselijke hulpbronnen in de bezette gebieden. Zo kon de Franse burger in de eerste jaren van de Napoleontische heerschappij worden ontzien.
De Engelsen waren in staat om enorme bedragen te lenen tegen gunstige condities. Niet alleen brachten zij zo hun eigen natie nauwelijks schade toe, maar tevens waren zij in staat hun bondgenoten vrijwel onbeperkt te steunen en twijfelaars in hun kamp te brengen. De fenomenale staatsschuld bracht het Eilandenrijk slechts voordelen.
Ondanks een lange reeks van militaire overwinningen bleek Napoleon slechts in staat om grote delen van Europa -en niet in de laatste plaats de Duitse gebieden- in het verderf te storten. Uiteindelijk bleek hij niet in staat zijn bondgenoten te steunen en verloor hij zelfs de steun van zijn verarmde Franse volk. De droom bleek een nachtmerrie.
De idee van een Verenigd Europa, gebaseerd op vrijheid, gelijkheid en broederschap, stierf een gewelddadige dood. De, naar later bleek niet minder gewelddadige, natiestaat werd volwassen.
allthingseconomic.wordpress.com 